Poznaj Pomniki Cmentarza Centralnego

Pod takim hasłem blisko dwudziestoosobowa grupa piechurów z PKC „Sama Rama” w niedzielę 14 listopada 2010 r. przemierzała ostępy Cmentarza Centralnego w Szczecinie.

Wędrówkę rozpoczęliśmy od Bramy Głównej gdzie dowiedzieliśmy się, że jest to największy cmentarz w Polsce, trzeci co do wielkości w Europie i jeden z największych na świecie. Został założony w latach 1899 – 1900, we wschodniej części Gumieniec, wg projektu Wilhelma Meyera-Schwartaua a jego architektura nawiązuje do nekropolii Freidhof Ohlsdorf w Hamburgu. Ostateczny kształt nadał mu Georg Hannig w roku 1918. Od otwarcia tej nekropolii pochowano na niej ok. 300 tys. zmarłych. Jego dzisiejsza powierzchnia zajmuje 167, 8 ha.

1.jpg 2.jpg

Sama Brama Główna to budowla o szerokości 77 m. Została zbudowana w stylu neoromańskim w latach 1901-1903. Do bramy przylegały dwa skrzydła: wschodnie dla administracji oraz zachodnie na cele gospodarcze. Obiekt został poważnie zniszczony w trakcie nalotu w 1941 roku. Odbudowę rozpoczęto w 1959 r., a w 2008 przeszła ona gruntowny remont. Zostawiamy Bramę Główną i mijamy teraz głazy- pomniki.

3.jpg 4.jpg

Po wykonaniu paru zdjęć idziemy dalej i po stu metrach zatrzymujemy się pod pomnikiem Sybiraków. Jest to projekt Joanny Haśnik-Adamiec i Krzysztofa Adamiec. Odsłonięcie z udziałem Sybiraków woj., szczecińskiego nastąpiło 17.09.1994 r.

5.jpg 6.jpg

Kolejny etap to pomnik – Krzyż Katyński, upamiętniający polskich oficerów zamordowanych w 1940 r. w Związku Radzieckim. Projektant monumentu – Jakub Lewiński nawiązał do tej tragedii w aspekcie Orderu Virtuti Militari. Pomnik odsłonięto w 50 rocznicę mordu katyńskiego, 11 listopada 1990 r.

7.jpg 8.jpg 9.jpg

Idziemy dalej i jesteśmy przy pomniku poświęconym „Tym, którzy nie powrócili z morza” autorstwa Małgorzaty Szubert-Radnickiej i Macieja Radnickiego. Data odsłonięcia – 15 października 1989 r.

10.jpg 11.jpg

Aleja prowadzi nas do pomnika Braterstwa Broni. Ta monumentalna i widoczna już z daleka budowla ze sztucznego kamienia to projekt Sławomira Lewińskiego. Skrzydła husarskie mają symbolizować polsko-radzieckie braterstwo broni. Pomnik usytuowany jest nad polską i rosyjską kwaterą wojenną gdzie spoczywa 367 żołnierzy polskich i 3012 radzieckich. Odsłonięcie pomnika nastąpiło 28.10.1967 r.

12.jpg 13.jpg

Niejako przedłużeniem linii kwatery wojennej (patrząc w kierunku wschodnim) jest Główna Kaplica Cmentarza. Wzniesiona wg projektu Wilhelma Meyera-Schwartaua w latach 1900 – 1902 na planie krzyża greckiego i zwieńczona została wysoką kopułą. Kaplica uszkodzona w trakcie II wojny światowej została odbudowana właściwie w 1994 roku. W kaplicy od tego czasu odbywają się ceremonie pogrzebowe.

14.jpg 15.jpg

Lipową aleją spacerujemy w kierunku ul. Mieszka I, by zobaczyć XIX-wieczny wiatrak holenderski. Do końca I wojny św. mielono w nim zboże na mąkę. Później pełnił funkcję magazynu. Od kilku lat, po przejęciu obiektu przez prywatnego właściciela urządzono w nim sklep ogrodniczy.

16.jpg
17.jpg
18.jpg

Cmentarz Centralny obfituje nie tylko w zabytkowe obiekty. Wędrując trafiliśmy na mogiłę Grzesia Chruściela „wyrwaną żywcem” z bajkowego świata, która to wzbudzała nie mniejsze zainteresowanie jak nagrobki z wcześniejszej epoki.

19.jpg 20.jpg

Idąc dalej trafiamy na powstałą w XX w. Kwaterę Działaczy Ruchu Robotniczego. Góruje nad nią pomnik ze sztucznego kamienia zaprojektowany przez Jakuba Lewińskiego i odsłonięty w 1978 r. Jest to jeden z największych monumentów Cmentarza (wysokość 7 m, a szerokość 14 m).

21.jpg 22.jpg

Nie mogło ujść naszej uwadze odwiedzenie nagrobka twórcy Cmentarza Wilhelma Meyera-Schwartaua i jego synów, a także powstałego w latach 2006-7 Lapidarium. Powstało ono wg projektu Joanny Wojteckiej i Marzeny Jaroszek i zawiera kilkadziesiąt odrestaurowanych nagrobków pochodzących z różnych miejsc nekropolii. Ozdobę lapidarium stanowią zrekonstruowane elementy małej architektury w postaci drewnianego mostku, niewielkiej fontanny i zadaszonej ławeczki. Pierwotnie znajdował się tu gaj urnowy zaprojektowany przez Georga Hanniga.

23.jpg 24.jpg

Wędrując po szczecińskiej nekropolii wykonaliśmy dość dużo zdjęć poszczególnym pomnikom, tak jak te zamieszczone poniżej.

25.jpg
Nagrobek Rodziny Fritz
26.jpg
Nagrobek Rodziny Kissling
27.jpg
Nagrobek Rodziny Neumann
28.jpg
Nagrobek Rodziny Leonhardt
29.jpg
Nagrobek Rodziny Meister
30.jpg
Pomnik poległych w I Wojnie Światowej żołnierzy 209 Rez. Pułku Piechoty

Kończąc ten ponad dwugodzinny spacer odwiedzamy jeszcze okazałe mogiły szczecińskich Cyganów z grobowcem ich króla Jołoszki Zefir i obok jego wnuczki.

31.jpg 32.jpg

Już przy Bramie Głównej uczestnicy wycieczki zadecydowali aby w Kalendarzu Imprez na rok 2011 umieścić kolejną, tym razem wiosenną wędrówkę po ścieżkach i alejach Cmentarza Centralnego.


(wgaw)

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License