Warnołęka

(1278 - Warlancke, 1321 - Warlanke, niem. Warlang, Warnowo, Wronowa - 1945). Niemiecka nazwa Warlang wiąże się z określeniem długi towar. Polska nazwa związana jest ze słowiańskim określeniem równoznacznym jako "wronia łąka".

Jest to stara pomorska osada założona w typie ulicówki. Pierwsze pisane dokumenty zachowały się dopiero z roku 1664 i dotyczą one gwarancji utrzymania przykościelnej plantacji olchy przez klasztor panien ze Szczecina. Z dokumentu tego wynika, że Warnołęka jest wsią bogatą i jest w stanie utrzymać nie tylko kościół, ale również plebanię czyli dwór Fryderyka (od imienia pierwszego pastora) i kościelnego, będącego jednocześnie miejscowym nauczycielem. Potwierdza to spis rolny w roku 1859, z którego wynika, że było tu 43 budynki mieszkalne, 50 stajni i innych obiektów gospodarczych, w tym dom szkolny, kościół i plebania. Osadę zamieszkiwało wówczas 512 mieszkańców w 96 rodzinach, wśród których wybitnymi postaciami byli: pastor v. Schewen, sołtys i akuszerka. Uprawiano 930 mórg ziemi, z czego 400 mórg to areał orny, 500 mórg stanowiły znakomite łąki, a pozostałe tereny przeznaczone były na sady i parcele pod zabudowę. Z inwentarza żywego hodowano 24 konie, 102 sztuki bydła, 48 świń oraz 54 owiec i kóz. Pracowało wówczas 12 warsztatów tkania lnu, a połowem ryb zajmowały się zaledwie dwie rodziny. Zmiany w systemie gospodarowania przyniosły trzy wykupy ziemi w latach 1781-92 dając możliwość zbudowania kolejnych 10 zagród. Gospodarczy rozwój wsi miał również niezaprzeczalny wpływ na zmiany duchowe. Dotychczasowy kościół stał się niewystarczającym i przed upływem XVIII stulecia warnołęcka społeczność wybudowała nową i obszerniejszą świątynię w stylu ryglowym. Koszt tej budowy musiał być znaczny, skoro jak wskazują dokumenty kwota ta zamknęła się sumą 2445 talarów, na co musiano zaciągnąć kredyty i wydać specjalne obligacje. Nauczanie w przykościelnej szkole prowadził zakrystianin, a na utrzymanie budynku szkolnego wieś przeznaczała 12 talarów. Z kolei rodzice każdego ucznia wnosili opłatę roczną 80 groszy i 4 kloce drewna w naturze. Po roku 1847 właściciel dużej części majątku wsi von Enckevort z Karszna zlecił wybudowanie 8 kolejnych budynków mieszkalnych likwidując jednocześnie trzy walące się rudery. Po zakończeniu II wojny światowej przez czasokres blisko jednego roku stacjonowały tu wojska sowieckie.

2.jpg

- z zabytków przeszłości ocalała chałupa nr 7, z końca XIX w. o architekturze mieszanej, służąca pierwotnie jako mieszkanie dla hodowców bydła. Charakterystyczna konstrukcja szkieletowa, wypełniona cegłą jest przykryta dwuspadowym dachem krokwiowym ułożoną w koronkę. Cały obiekt składa się z dziesięciu pomieszczeń o łącznej powierzchni 144 m2.

- ciekawym zabytkiem budownictwa ludowego jest kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej, zbudowany na planie prostokąta, z wieżą o konstrukcji szkieletowej, górującą nad dwuspadowym dachemi dzwonem spiżowym z 1727 roku. Wieża zwieńczona jest Chełmem w kształcie ostrosłupa z kulą i krzyżem. Od wschodu zamknięto go trójbocznie, zabytek jest orientowany. Światło dzienne wpada do wnętrza przez szereg wąskich okien rozmieszczonych po ścianach bocznych. Ściany postawiono na fundamentach z kamienia i podwalinie, a w niej osadzono drewniane słupy. Konstrukcję podtrzymuje oczep i legary stropowe. Belki łączone są ryglami i zastrzałami. Do XVIII wiecznego kościoła dobudowana jest mała zakrystia naplanie kwadratu, z cegły - prawdopodobnie tuż na początku obecnego stulecia. Wyposażenie świątyni stanowi: cynowy świecznik z 1740 r., współczesny ołtarz, empora chórowa, ambona i ławki. Na ścianie czołowej widnieje również współczesne malowidło Chrystusa Ukrzyżowanego i nieco mniejszy obraz Patronki Kościoła. Wystroju dopełnia tabernakulum i sceny DrogiKrzyżowej. Do 1945 r. była to świątynia ewangelicka, 26 sierpnia 1946 r. poświęcona i od tego czasu użytkowana jako kościół rzymsko-katolicki.

1.jpg
4.jpg
3.jpg

- teren okalający kościół dawniej pełnił funkcję cmentarza, obecnie zachował się cenny starodrzew.

- w trakcie prac w 1961 roku, związanych z pogłębianiem dna pobliskiego Zalewu Szczecińskiego wydobyto wiele zabytków, m.in. miecz z X wieku, części starej słowiańskiej łodzi.

- występują tu rzadkie rośliny: słonolubny sit oraz trawa o srebrzystych, sztywnych liściach wydmuchrzyca piaskowa , kocanki i turzyca piaskowa.

(wig)

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License